Resultaten 2020

OP DE MARKT GEBRACHTE BATTERIJEN

In 2020 nam het aantal op de markt gebrachte batterijen en accu’s behoorlijk toe ten opzichte van 2019. De verkoop van batterijen en apparaten met ingebouwde batterijen en accu’s is sterk gestegen in het ‘coronajaar’, mede door de toename van het aantal online verkopen, het vele thuiswerken en thuis recreëren.

Ook het aantal op de markt gebrachte fietsaccu’s nam toe. Dit is in lijn met de trend die we voorgaande jaren zagen: voor het derde jaar op rij zijn er meer elektrische fietsen verkocht dan gewone fietsen. Het gaat om een recordaantal van meer dan 553 duizend nieuwe fietsaccu’s. Dit is een stijging van 32 procent ten opzichte van 2019.

De op de markt gebrachte batterijen en fietsaccu’s noemen we de ‘Put On Market’, afgekort POM.

Over producenten en beheerbijdragen voor batterijen

Producenten en importeurs brengen batterijen en accu’s op de Nederlandse markt. Stibat Services zorgt ervoor dat deze batterijen en accu’s ook weer worden ingezameld en gerecycled. Hiervoor betalen producenten een beheerbijdrage per batterij die zij op de markt brengen.

Conform de regelgeving (Besluit Beheer batterijen 2008 en de Regeling Beheer batterijen 2008) wordt een bedrijf als ‘producent’ gezien wanneer het als eerste in Nederland de betreffende batterijen beroepsmatig op de markt heeft gebracht. Het gaat om losse batterijen en accu’s, maar ook om ingebouwde of meegeleverde batterijen en accu’s.

Toename Lithiumbatterijen in POM

In 2020 zien we een toename van het aandeel lithiumbatterijen in de POM. Deze ontwikkeling is al jaren gaande vanwege de grote voordelen voor de eindgebruiker.

Verificatiebezoeken van de accountant

De accountants van EY bezoeken elk jaar steekproefsgewijs deelnemers van Stichting Batterijen en Stichting EPAC. Dit om vast te stellen of de deelnemers de batterijenopgaven correct doen. Dit gebeurt via zogenaamde verificatiebezoeken. Hiermee borgen we zorgvuldige rapportage aan het ministerie en een eerlijke bijdrage van alle deelnemers aan de kosten van het inzamelsysteem van Stibat Services. Ook in 2020 heeft EY ruim 60 verificatiebezoeken gedaan en hebben de deelnemers naar aanleiding van hun bevindingen hun opgaven verbeterd.

Klanttevredenheid producenten

De deelnemers van onze opdrachtgevers doen bij ons een opgave van wat zij op de Nederlandse markt hebben gebracht, in aantallen op de markt gebrachte draagbare en industriële batterijen, gespecificeerd naar chemisch systeem en gewicht. Deelnemers met een relatief lage POM kunnen een vereenvoudigde opgave doen. Opgave doen gebeurt in ons myBatbase-portaal. Net als in voorgaande jaren vroegen wij in 2020 om de mening van deelnemers over het indienen van de opgave. De respons op de enquête was 72,4%.

De enquête bestond uit vragen over hoeveel tijd deelnemers besteden aan de opgave, eventuele knelpunten, suggesties voor verbeteringen, de gebruiksvriendelijkheid van het portaal en onze dienstverlening. Het gemiddelde cijfer voor onze dienstverlening was een 8,2 (8,3 volgens de deelnemers die vereenvoudigd opgeven) en het gemiddelde cijfer voor de gebruiksvriendelijkheid van MyBatbase was een 7,7 (8,0 volgens deelnemers die vereenvoudigd opgeven).

Deelnemers prijzen onze persoonlijke aanpak, vinden de snelle reactie bij vragen prettig en zijn van mening dat we hun problemen goed en snel oplossen.

Deze jaarlijkse enquête levert altijd waardevolle informatie op, waardoor wij onze dienstverlening kunnen blijven verbeteren. Meer over de enquête lees je hier.

INZAMELNETWERK

Winkels of bedrijven die draagbare batterijen of accu’s verkopen, zijn wettelijk verplicht de afgedankte batterijen ook weer in te nemen. Stibat Services onderhoudt hiervoor momenteel een fijnmazig inzamelnetwerk van ruim 25.000 inleverpunten in Nederland.

Inleverpunten en inzamelmiddelen

• Stibat Services heeft momenteel in elke gemeente minimaal één inleverpunt per 2.000 inwoners. In 2020 vond er een lichte stijging plaats in het aantal inleverpunten voor afgedankte batterijen en accu’s. 
• In 2020 hadden 1.671 fietsdealers en/of fietsenmakers een inzamelmiddel voor gebruikte fietsaccu’s. In 2019 waren dit er 1.610.
• Stibat Services heeft in 2020 opnieuw met Wecycle samengewerkt aan de inzameling van batterijen, spaarlampen en kleine elektrische apparaten. Eindgebruikers kunnen ze inleveren in een herkenbare zuil. Dit speciale inzamelmiddel vergroot de zichtbaarheid van de inleverpunten.
• In 2020 hebben we nieuwe inleverpunten (in winkels, bij bedrijven én op scholen) verwelkomd en hebben we de huidige punten goed geïnstrueerd. Jaarlijks onderhouden we contact met de hoofdkantoren en hardlopende winkelketens en denken mee over hun wensen en behoeften.

Veiligheid en PGS-37

Ook in 2020 stond veiligheid weer hoog op onze agenda, met de belangrijkste focus op preventie. De primaire verantwoordelijkheid voor Stibat Services op het gebied van veiligheid is die in het ‘eigen’ inzamelkanaal. Daar hebben we gestructureerd en structureel aan gewerkt. Binnen de veiligheidsregels hebben we te maken met de opslag en het transport van draagbare batterijen en accu’s. Daarbij vinden we het belangrijk dat onze ketenpartners dezelfde maatstaven hanteren als wij.

Transport

Zoals ieder jaar houden wij ons aan de ADR-regelgeving: het pan-Europese verdrag voor het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de weg. Daartoe laten we audits uitvoeren op onze transportvoertuigen. Ook in 2020 is alles in orde bevonden. Rondom het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn geen incidenten of ongevallen gemeld.

Opslag

In 2020 is de nieuwe opslagrichtlijn voor lithiumbatterijen verder doorontwikkeld: de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS-37). De PGS-37 bepaalt aan welke regels je moet voldoen om lithiumbatterijen op te slaan. In de zomer van 2020 is de ‘Circulaire risicobeheersing lithium-ion energiedragers’ gepresenteerd als voorloper op de PGS-37. In deze circulaire worden adviezen gegeven om de veiligheid in de omgeving van de toepassingen van de lithium-ion energiedragers te verhogen. Wij houden continu een vinger aan de pols bij de ontwikkeling van deze belangrijke richtlijn om ervoor te zorgen dat de veiligheid in ons inzamelnetwerk voorop staat en tegelijk het inlevergemak voor eindgebruikers behouden blijft.

Vooruitlopend op de regelgeving rond de opslag van lithiumbaterijen zijn er verschillende brandproeven gedaan met een nieuw inzamelmiddel voor fietsaccu’s. In 2021 vindt de doorontwikkeling en implementatie plaats.

Decentrale en efficiëntere inzameling

In 2020 hebben we ons in de fijnmazige inzameling toegespitst op efficiënte logistiek in de stedelijke omgeving. Voor de regio’s in de randstad is bekeken wat er mogelijk is aan decentrale inzameling.

Onze pilot met een elektrische vrachtwagen bleek in de regio Amsterdam en Noord-Holland een succes, waarna we het project ‘duurzame mobiliteit en stadslogistiek’ in 2020 verder hebben uitgerold in de regio Zuid-Holland. Ook hier leidde de decentrale inzameling tot minder transportbewegingen en een hogere stopdichtheid waardoor een kostenefficiëntie kon worden gerealiseerd. Voor de komende jaren hebben we meer gebieden in het vizier die gebaat zijn bij een gebiedsgerichte aanpak, bijvoorbeeld de regio’s Noord-Brabant en Limburg. De implementatie van Zero-emissie Stadslogistiek in 2025 speelt hierin een belangrijke rol.

Daarnaast gaan we in 2021 verder met het doorontwikkelen van veilige en efficiënte inzamelmiddelen, afgestemd op het type klant en batterijen en die aan de laatste eisen op het gebied van veiligheid (ADR/PGS-37) voldoen.

Aanleverinstructies

Om het inzamelproces zo goed en efficiënt mogelijk te laten verlopen, hebben we in 2020 aandacht besteed aan de aanleverkwaliteit en ons acceptatiebeleid verscherpt. Hoe zuiverder de aanleverkwaliteit, hoe efficiënter wij kunnen sorteren en verwerken.

Kennisontwikkeling

In 2020 hebben we met het operations team een awareness-training gedaan. Met succes. Allemaal behaalden we het certificaat, waarmee we aantonen goed op de hoogte te zijn van het ADR-transport op het gebied van veilig en verantwoord inzamelen. Daarnaast hebben we regelmatig contact met onze veiligheidsadviseurs om actuele ontwikkelingen en uitdagingen binnen de markt te signaleren, geven we advies en denken we mee over maatwerkoplossingen.

INZAMELRESULTAAT

In 2020 had Stibat Services volgens de wettelijke berekeningsmethode in Europa een inzamelresultaat van 48,1 procent voor draagbare batterijen en accu’s. Hiermee is ruimschoots de wettelijke doelstelling van 45 procent inzameling behaald.

Inzamelpercentage

Het inzamelpercentage wordt als volgt vastgesteld: we delen het ingezameld gewicht van een jaar door het gemiddelde van de POM van de afgelopen drie jaren.

• Dus: het ingezameld gewicht van 2020 delen we door het gemiddelde van de POM 2020, de POM 2019 en de POM 2018.
• De uitkomst van die rekensom moet volgens Europese wetgeving boven de 45% liggen. Dat percentage is in 2020 behaald.

Beperkte verwerkings- en opslagcapaciteit

2020 was een bijzonder jaar. Na een ‘normaal’ begin, veranderde de wereld vanaf maart door de coronapandemie. De Europese verwerkingscapaciteit rond lithium batterijen en accu’s heeft tijdelijk stilgelegen. Van 25 maart tot en met 27 april was er sprake van een inzamelstop voor fietsaccu’s. Gecontracteerde recyclers sloten tijdelijk hun deuren of pasten hun proces aan. Hierdoor stokte de afvoer waardoor de opslagcapaciteit op onze sorteercentra moest worden uitgebreid. In samenwerking met verschillende partners van Stibat Services heeft dit geleid tot veilige extra opslagruimte en nieuwe verwerkingskanalen. Door als organisatie snel te schakelen en de kracht van ons netwerk te gebruiken is onze serviceverlening snel weer hervat. Daarmee is de impact en vertraging beperkt gebleven. Binnen de invloedsferen van Stibat Services werken we in 2021 verder aan een stabielere verwerkingsketen voor lithiumbatterijen.

Berekeningsmethode

Batterijen en accu’s gaan steeds langer mee door de toename van het gebruik van oplaadbare lithiumbatterijen. De huidige wettelijke berekeningsmethode houdt daar onvoldoende rekening mee. Daarom streven Stichting Batterijen en Stichting EPAC bij de herziening van de Europese regelgeving naar een inzameldoelstelling die gebaseerd is op het aantal batterijen en fietsaccu’s dat beschikbaar is voor inzameling.

Ter toelichting: het inzamelpercentage van dit jaar (48,1 procent) betekent niet dat het resterende percentage batterijen in het milieu is beland. Ze kunnen nog in de schappen liggen van de winkelier of thuis (in gebruik) bij de consument. Ook hebben batterijen en accu’s, zeker de lithiumbatterijen, vaak een jarenlange levensduur. Dat betekent dat de ingezamelde batterijen en accu’s van vandaag uit een tijd komen waarin er minder batterijen op de markt kwamen. Daarnaast verdwijnen er batterijen en accu’s uit de keten door export. Kortom: niet alle batterijen en accu’s zijn al daadwerkelijk beschikbaar voor inzameling.

Ontwikkelingen en aantallen

• In 2020 hebben we 4,68 miljoen kilo aan draagbare batterijen en accu’s ingezameld. In 2019 was dit 4,60 miljoen kilo.
• In 2020 hebben we 225 duizend kilo aan fietsaccu’s ingezameld. In 2019 was dit 251 duizend kilo.
• Naast de fijnmazige inzameling is ook de bulkinzameling gestegen. De bewustwording bij bedrijven is toegenomen; zij weten Stibat Services beter te vinden.
• In 2020 hebben we een nieuwe transporteur aan ons netwerk voor de fijnmazige inzameling toegevoegd. Zo kunnen we flexibeler inspelen op marktbehoeften en de veranderende wereld.
• In 2020 hebben we 276 duizend kilo aan baterijen en accu’s ingezameld via elektrisch transport in de regio’s Noord-Holland en Zuid-Holland. In 2019 was dat 258 duizend (alleen in de regio Noord-Holland. Het effect van deze schonere manier van inzamelen is gemeten in bespaarde kilo’s CO₂: 38 duizend kilo. Dit past bij ons streven om zo duurzaam mogelijk te werken. Daarom zetten we deze manier van inzamelen door in 2021 en verder.

Uitgelicht: fietsaccu’s

Fietsaccu’s vallen onder industriële batterijen. Hiervoor geldt nog geen verplicht minimaal inzamelresultaat. Toch heeft Stibat Services in 2020 het landelijk inzamelnetwerk bij fietsdealers, fietsenmakers en milieustraten uitgebreid. Eindgebruikers kunnen hierdoor dichtbij huis hun afgedankte accu’s kwijt.

Sinds 2018 zien we een terugloop in het totaalaantal door Stibat Services ingezamelde fietsaccu’s. Allereerst heeft dit te maken met het feit dat fietsaccu’s langer ‘weg’ blijven dan verwacht: ze gaan langer mee en losse kapotte cellen kunnen worden vervangen. Daarnaast groeit het aantal commerciële partijen die afgedankte fietsaccu’s ophalen bij fietsdealers en fietsenmakers. Bovendien is de markt van refurbishment, re-use en repair fors groeiend. Het gevolg hiervan is dat de gebruiksduur van fietsaccu’s toeneemt en er minder beschikbaar is voor inzameling.

Het transport en de opslag van lithiumbatterijen en fietsaccu’s vergt extra aandacht: we zijn wettelijk verplicht om dat veilig en verantwoord te organiseren, en dat vraagt om striktere maatregelen dan bij andere draagbare batterijen en accu’s. Ook is het recyclen van lithium duurder dan de andere metalen in draagbare batterijen, zoals koper.

RECYCLINGRESULTAAT

Onder de wettelijke producentenverantwoordelijkheid waar wij als Stibat Services uitvoering aan geven, valt ook de recycling van verschillende soorten draagbare batterijen en fietsaccu’s.

Deze percentages zijn in 2020 ruimschoots behaald. Ze worden berekend door de outputfractie (hoeveelheid grondstoffen na recycling in kilo’s) te delen door de inputfractie (hoeveelheid batterijen en accu’s die wordt gerecycled in kilo’s) en het resultaat uit te drukken in percentages. De cijfers zijn de afgelopen jaren nagenoeg stabiel.

COVID-19 heeft effect gehad op de recyclingketen van batterijen en accu’s. Een aantal verwerkers heeft de aanvoer van batterijen en accu’s volledig stopgezet, met gevolgen voor de rest van de keten. De druk op onze opslagcapaciteit bij sorteerpartners en daarmee op de gehele inzameling nam sterk toe. Toch hebben we ook in 2020 aan de wettelijk vastgestelde minimale recyclingspercentages voldaan.

Sorteren

Ons doel is om zoveel mogelijk grondstoffen terug te winnen uit de ingezamelde batterijen en (fiets)accu’s. De eerste belangrijke stap na inzameling vindt plaats in onze sorteercentra. Medewerkers verwijderen alles wat niet in het sorteerproces thuishoort. Denk aan verpakkingen, afval, elektronica en lampen. Met de hand en met een schudzeef worden de batterijen en accu’s op grootte gesorteerd en gegroepeerd in verschillende typen en chemische samenstellingen.

In 2020 hebben we samengewerkt met drie sorteercentra, omwille van duurzaamheid en logistieke efficiëntie (minder transportkilometers, minder uitstoot). Mede dankzij deze samenwerkingen werd ook de druk op de beperkte opslagmogelijkheden en recyclingsverwerking verlicht.

Recycling en recyclingcapaciteit

De gesorteerde (fiets)batterijen worden afgevoerd naar verschillende gecertificeerde recyclers in Europa. Zij herwinnen via een mechanisch, chemisch of thermisch proces de waardevolle materialen zoals zink, ijzer, nikkel, koper en mangaan en kleine hoeveelheden lithium en kobalt. Diverse stoffen uit de batterij die niet specifiek worden teruggewonnen, komen terecht in slakken: een soort gesteente dat ontstaat tijdens het thermisch proces. Ook deze slakken worden hergebruikt, bijvoorbeeld in de wegenbouw.

Recycling van batterijen is belangrijk om de vraag naar metalen voor de productie van nieuwe batterijen en accu’s te verminderen. De komende jaren ligt een eerste en logische start bij fietsaccu’s. Met de ruim 540 duizend e-bikes die nu jaarlijks nieuw worden gekocht, komt er ook jaarlijks ruim 1.600 ton aan Li-ion batterijen bij. Over vijf jaar gaat dit leiden tot een stabiele stroom batterijen en accu’s die klaar zijn voor recycling. Over ongeveer 10 jaar komt er in Nederland naar verwachting zo’n 7.000 ton batterijen vrij uit auto’s, een hoeveelheid die fors gaat groeien met batterijen en accu’s uit bussen en vrachtwagens. Dat vraagt om een nadrukkelijke opschaling van de huidige recyclingcapaciteit.

Kwalitatieve recyclingpartners

Stibat Services controleert dat we steeds de nieuwste en efficiëntste recyclagetechnologieën gebruiken (die geen buitensporige kosten veroorzaken) met als doel zoveel mogelijk metalen te kunnen recyclen met de grootste winst voor het milieu. Stibat Services werkt alleen met recyclers die door de overheid erkend zijn en aan de strengste normen voldoen. Elk jaar rapporteert Stibat Services in detail of de voorgeschreven recycling efficiency behaald is en of de juiste processen gevolgd zijn via de Ecotest.

Ecotest

Stibat ontwikkelde de Ecotest voor een gedetailleerd beeld van de prestaties in de gehele recyclingketen op het gebied van recyclingefficiency en milieuprestaties. Uit deze test blijkt dat we in Nederland in 2020 2,4 miljoen kilo aan CO₂-uitstoot hebben vermeden en de uitstoot van 40 miljoen kilo aan giftige stoffen hebben kunnen voorkomen.

COMMUNICATIE

In 2020 was communicatie misschien wel belangrijker dan ooit. We hebben, naast onze reguliere activiteiten (campagnes, evenementen, website, social media, mailingen) veel aandacht gegeven aan de uitwerking van een nieuwe communicatiestrategie die we in 2021 uitrollen.

Communicatie met eindgebruikers is onderdeel van de wettelijke verplichting die wij namens onze opdrachtgevers uitvoeren. Onze uitingen spelen een rol in het inzamelresultaat. Bovendien willen we de bewustwording en het gedrag van onze verschillende doelgroepen positief beïnvloeden.

CAMPAGNES EN EVENEMENTEN IN 2020

‘Lever ze in en win!’

In 2020 hebben we de succesvolle incentive-campagne “Lege batterijen? Lever ze in en WIN!” voortgezet. De trekking van de prijswinnaars wordt gedaan door Jongejan Wisseborn Gerechtsdeurwaarders en Stibat-icoon Henk reikt maandelijks de hoofdprijs uit. Dit heuglijke moment leggen we vast met een vlogcamera, waarna we elke maand video’s publiceren op legebatterijen.nl en verspreiden via social media. De persberichten naar de media van de regio’s waar de 103 reguliere prijswinnaars wonen leveren maandelijks veel gratis publiciteit op. In 2020 zijn 496 duizend kilo (in zakjes) batterijen ingeleverd.

Vanaf 2021 krijgt onze succesvolle campagne een nieuwe naam: ‘Lege batterijen? Lever ze in en geef ze een nieuw begin!’, waarmee we de focus verschuiven van winnen naar belonen en de nadruk leggen op bewustwording rondom het milieu.

Batterij Bewaarboxen

De Batterij Bewaarbox zorgt ervoor dat consumenten hun lege batterijen gemakkelijk op één plek in huis kunnen bewaren. In 2020 hebben we ruim 29 duizend Batterij Bewaarboxen voor consumenten verspreid via de Huishoudbeurs, webshop en via (online) campagnes. Bij de bewaarboxen zit een informatieve flyer, waarin we ook de landelijke winactie ‘Lever ze in en WIN!’ uitlichten.

Batterij Bewaarboxen Zakelijk

In 2020 hebben we de Batterij Bewaarbox Zakelijk officieel geïntroduceerd op de Vakbeurs Facilitair & Gebouwbeheer. Deze zakelijke bewaarbox is een handig hulpmiddel om batterijen in te kunnen zamelen op kantoor, en is speciaal ontwikkeld voor bedrijven en instellingen die het belang zien van gescheiden inzamelen van afgedankte batterijen en accu’s. De Zakelijke Bewaarbox is een succes: ruim 12 honderd Bewaarboxen zijn in 2020 verspreid.

Vakbeurs Facilitair en Gebouwbeheer

Bijna 13 duizend facilitair verantwoordelijken bezochten de vakbeurs Facilitair en Gebouwbeheer. Onze deelname, eind januari 2020, was geslaagd. Belangrijkste doel: de Batterij Bewaarbox Zakelijk maximaal onder de aandacht brengen en zo breed mogelijk verspreiden. 159 bedrijven deden een aanvraag voor één of meer boxen. In totaal zijn 538 Zakelijke Bewaarboxen nagestuurd.

Huishoudbeurs

Sinds jaar en dag is de Huishoudbeurs de meest succesvolle consumentenbeurs voor Stibat Services. De beurs vond plaats van zaterdag 22 februari tot en met zondag 1 maart 2020 (ruim 186 duizend bezoekers). Doel van onze deelname: creëren van bewustwordingen en onder de aandacht blijven.

• Resultaat: een ingezameld gewicht van 3.629 kg batterijen.
• Eén bezoeker vestigde een absoluut record met het inleveren van 18.010 lege batterijen.

EDUCATIEPROGRAMMA BASISSCHOLEN

Het Stibat-educatieprogramma voor basisscholen is nog altijd een succes. Met het inzamelproject dragen scholen bij aan een beter milieu én sparen zij voor mooie schoolartikelen. Ook bieden we lesmateriaal aan voor basisscholen via een gratis download met online zoekplaten, een quiz, pdf-werkbladen en een handleiding voor de leerkracht. Nieuw in 2020 is de educatieve theatershow. In 2020 hebben ruim 45 honderd deelnemende basisscholen gezamenlijk circa 77 duizend kilo batterijen ingezameld.

Educatieve theatershow

• In deze grappige en educatieve show nemen we leerlingen op een interactieve manier mee in de wereld van lege batterijen. Ook leggen we uit waarom het zo belangrijk is om ze in te zamelen en te recyclen.
• De theatershow is voor basisscholen kosteloos te boeken.